Kastriot Gashi

Një prej personave kompetent i cili është marrë me studimin e fenomenit të teorive konspirative nga këndi i psikologjise dhe sjelljes njerëzore, është profesori i psikologjisë në Universitetin e Bristolit, Stephan Lewandowsky. E ka edhe një doracak ku në mënyrë brilante e dekonstrukton mënyrën se si funksionon mendësia e besimtareve të teorive konspirative. Conspiracy Theory Handbook Natyrisht, në botë ndodhin konspiracione, disa prej tyre pastaj me kalimin e kohës zbulohen. Por, mendësia me të cilën i qasen konspiracionistet këtyre dukurive (ngjarjeve) dallon nga ajo e zakonshmja. Një skepticizëm i shëndoshë rreth ngjarjeve të dyshimta është i mirëseardhur, por jo një dyshim i sterr-madh; pranimi i fakteve, e jo interpretimi i tyre; koherenca, e jo kontradikta. Lewandowsky propozon një kornize për identifikimin e te menduarit konspiracionist përmes shtatë tipareve. Nëse e keni njërën prej tyre, ju keni një tipar të konspiracionisteve, nëse i keni të shtatat atëherë urime - jeni ...

Në vitin '99 ka pasë dalë për herë të parë Matrix-i. Edhe në atë kohë si sot u ndalke rryma. Kinemaja me duket hala nuk ka qene funksionale. Filmat i merrshim me qira ne video-klub te Ademi. Nejse, paten nise me dale DivX-at ne CD. Neo e ka pase pyet Morpheusin në film:  - Nëse vdes në Matrix, a vdes edhe në jetën reale? - Sigurisht! - u përgjigj Morpheusi - Trupi nuk jeton dot pa mendjen. Paramendo me hi në Matrix edhe me t'u ndalë rryma! Kjo e kish kthy filmin prej Sci-fi në horror.

George R.R. Martin e ka një thënie interesante dhe inspiruese për leximin, thotë: Ai që lexon i jeton mijëra jetë para se të vdesë. Ai që nuk lexon e jeton vetëm një. Çdo person lexon atë që atij i intereson apo i pëlqen. Prandaj unë e kam problem me i rekomandu dikujt librat që i lexoj unë, sepse vetëm pse mua më pëlqejnë dhe më interesojnë, dikush tjetër mund të ketë krejtësisht preferenca tjera. Për këtë vit unë e kam pasë vendosë me i lexu 21 libra për qejfi temin, përkundër angazhimeve edhe obligimeve tjera, dhe ia kam arritur. Lista e librave që më tërheqin dominohet nga libra të zhanrit non-fiction, por ka edhe ngapak letërsi, filozofi, religjion, memoare, etj. Jam kujdesë me i shënu në Goodreads, përndryshe nuk i kisha mbajtë në mend çka kam lexu :) Linku në Goodreads: https://www.goodreads.com/user/year_in_books/2021/86287853?utm_source=fb&fbclid=IwAR3UTqwSetHBbaTEP0Bt0Q3OX9rnTpA8PZl4dV_I0rnMxyC4Sz4D-VLkG4k

Kur po i dëgjoj do figura politike çka po flasin, e pastaj disa tifozë të tyre qysh po përpiqen me i racionalizu skandalizimet e tyne, po me kujtohet ajo anekdota - rrej bile përtoke… Për ata që s'e dijnë anekdoten.  Kishin qenë dy shokë të ngushtë, njëri prej tyre në çdo bisedë me njerëz e kishte pasë ves me gënjy. Ndërsa, shoku i tij vazhdimisht ia racionalizonte (mbulonte) gënjeshtrën dhe e nxirrte prej situatës. Një ditë prej ditësh, në një ndejë në odë po vazhdon ai gënjeshtari:  - E pashë një ditë një qen fluturojke edhe lehke - ham. U shikuan në mes vete të pranishmit edhe gati sa nuk filluan të tallen ngapak me të. Ndërhyri shpejt shoku i tij edhe shtoi:  - A e dini si ka qene puna burra? Shqiponja e kishte kapë me kthetra qenin edhe fluturonte me të, ndërkohë që qeni lehte. - Eeeh po, tash ka kuptim! - thanë ata. Mbasi dolën prej odës po i drejtohet shoku që ia mbuloi gënjeshtrën shokut:  - Allahile, kur t'rrejsh, rrej bile përtoke, e jo për havaje. Përtoke ...

Në Shqipëri e tregonin një si lloj anekdote që pasqyron realitetin tragji-komik të periudhës së komunizmit.  Kishte pasë shkuar njëherë për vizitë Enver Hoxha në një prej rajoneve të Shqipërisë që të takonte qytetarët. Njëri prej tyre për të dëshmuar para diktatorit lojalitet të thellë, apo me shpresë se do të prekë sadopak sentimentin e tij për gjendjen në të cilën ishin katandisur, filloi të hante jonxhë. - Çfarë bën kështu? - pyeti diktatori komunist. - Bar do hamë, parimet nuk i shkelim! - u përgjigj në mënyrë triumfaliste qytetari. - I sillni edhe një barrë jonxhë! - urdhëroi diktatori. Morali i storjes është gati sikur ai ekzaltimi deri në ekstazë i simpatizantit politik të Kosovës: O u kënaqëm jarani jem! Ndër çebe qetu, kurrë mos u ndreqtë rryma! Kurrë mos u ndreqtë nxemja!

Fruta dhe perime. Po them fruta, sepse në Kosovë themi "pemë dhe perime". E kam pasë njëherë një përjetim në një ëmbëltore të Tiranës në lidhje me pemë (fruta). Shkuam me disa miq në një ëmbëltore në qendër të Tiranës, kërkova akullore me pemë, ndërsa ajo çupa simpatike që punonte aty - nuk më kuptonte dot. -Pemë bre, a s'e di ti çka janë pemët? -Pemët, po... këto - u shpreh me njëfarë dyshimi dhe bëri me dorë kah rruga ku ishin të mbjellë disa drunjë.  Aty e kuptova se ku isha ngatërruar, me pemë kuptohej vetëm trungu, jo edhe fruti. Kushedi se çka paska menduar vajza tironase, këta kosovarët po hajkan drunjë, bujashka. Shpresoj të ketë menduar se i hamë në formë të peletit, se po mendoi se i hamë në formë byku apo pluhuri të sharrës me t'hallall. Të mos flasim se këto ditë dimri, po i inhalojmë në formë tymi bashkë me qymyr… Kur jemi te frutat, tregonte një mik i imi që i ka vëllezërit jashtë, në një prej shteteve evropiane, e të cilët atje merren me biznesin e frut...

Kur ishte pasë zbulu radioja, shumë kishin pasë mendu se kjo do të shkaktojë revolucion edhe në sferën e arsimit dhe do t'i zëvendësojë mësuesit. Zgjidhet mësuesi dhe ligjëruesi më i mirë në botë, i cili i transmeton ligjëratat përmes valëve të radios dhe kështu nxënësit mësojnë prej tij. Por, siç jemi dëshmitarë, radioja natyrisht se ka sjellë revolucion në fushën e informimit, megjithatë nuk ka arritur t'a zëvendësojë dot mësuesin. Pastaj u zbulua televizori, i cili përveç transmetimit të zërit e bartë edhe anën vizuale që i mungonte radios. Në TV përjetimi i shkëmbimit të informacionit është shumë më i avancuar. Tani pritej që vërtetë të ndodhte ai revolucion në edukim. Edhe? As TV nuk u vërejt se pati ndonjë ndikim të madh në këtë aspekt. Siç mund të paramendohet e njëjta ka ndodhë edhe me rastin e internetit. Interneti me të gjitha të mirat e tij të cilat i dijmë. Por, a ka arritur interneti të zëvendësojë rolin e të dashunit mësues i cili jep mësim në klasë? Jo pra! Pse? ...

Tash është koha e zgjedhjeve lokale, koha e ringjalljes së deja vu-ve e të premtimeve. Premtime për një qytet të përparuar, për një jetë të përkryer, veç a kemi ymer derisa t'i votojmë e t'i zgjedhim këta kandidatë për kryetar e për asamble. Autobusët për shembull, të mirë boll, kush ka mjaft kohë me u shëtitë me ta nëpër qytet.  Pata hypë para një kohë në autobusin numër 4, pas ndonjë dy stacioneve zbrita dhe vazhdova në këmbë pjesën tjetër të rrugës. Arsyeja besoj se po dihet. E pashë që rrugën që në këmbë e bëj për 15 minuta, me autobus bën rreth një orë. Kur zbrita nga autobusi, mungoi vetëm edhe ai udhëtari nga një storie që tregohet se ka ndodhur para luftës.  Një udhëtar - të më ndjeni - kishte pas lëshu gazëra në autobus. Një bashkëudhëtare serbe filloi t'a qortonte e të ankohej se si vinte era e keqe. Ndërsa ai iu përgjigj (në gjuhën serbe) - gospodjo, ja ne jedem ruze (zonjë, unë nuk ha trëndafila). Ajo që desha të theksoj me problemin me autobusa në Prishtinë, e ...

Hans Rosling në librin e tij Factfulness* e tregon një njgjarje personale qe i ka ndodhur në një zonë të thellë të Kongos. (teksti në vazhdim është një përkthim, përmbledhje dhe përshtatje - nuk është përkthim fjalë-për-fjalë i tekstit në libër) Fillon tregimin autori duke thënë se ka qenë pjesë e një projekti hulumtues rreth një epidemie të quajtur konzo , e zbuluar në Mozambik mirëpo e shtrirë në shumë vende tjera afrikane. Ky projekt hulumtues kishte dy vite që ishte planifikuar, kështu që, ishin siguruar të gjitha, leja, vozitesit, përkthyesit, dhe pajisjet laboratorike ishin bërë të gjitha gati. Një mëngjes, derisa po pergatitesha për fillimin e punës - vazhdon autori - në një kasolle të fshatit aty, po e vërej fshatarët po grumbulohen jashtë. E pash që diçka nuk shkonte si duhet, por i zënë me punë, duke i marre mostrat e gjakut, zhurma e gjeneratorit edhe nuk i dëgjoja mirë zërat e njerëzve jashtë.  Po e shoh me nje moment, diçka sikur u errësua kasolleja, kur po dal, rreth ...

Përkundër faktit se shumë prej nesh jemi dëshmitarë të vdekjeve nga COVID-i, të shumë njerëzve që i kemi njohur. Akoma ka individë që dyshojnë nëse është COVID-i që po i vret njerezit. Dëshmi më të madhe se vdekja nuk ka. Siç thotë Ali Asllani në poezinë e tij - vetëm vdekja bën të sajën... Në imazhin më lartë janë të dhënat në lidhje me mortalitetin në SHBA, pavarësisht shkaktarit të vdekjes - e morra SHBA-në për rast studimi meqë aty sistemi është i sofistikuar dhe vdekjet raportohen saktë, për dallim prej disa vendeve tjera që mund të ketë probleme në raportimin e vdekjeve për arsye teknike. Këtu kemi të paraqitura në formë grafi numrin e vdekjeve, pavaresisht shkaktarit të vdekjes, përgjatë viteve nga viti 2015 deri 2021. Siç shihet, nga viti 2015 deri në vitin 2019 (të shënuara me ngjyrë gri) mortaliteti ka një rrjedhë të përafërt prej viti në vit, gjatë dimrit vërehet mortalitet më i lartë, i cili bie gradualisht gjatë verës. Për vitet 2015-2019 është nxjerrë edhe një mesatare e ...

Shkova për me i rregullu disa dokumente vitin e kalum. Duke pritë në korridor, po kalon njani pa maskë po do me hy në objekt, roja kërrsh ke t'u ba me to - nuk e lejoi me hy pa maske. Pas konfliktit që e pati, po më drejtohet mua si duke u ankue tha: s'po marrin vesh, i thua njëqind herë që nuk lejohet me hy pa maskë prapë tenton. Une edhe pak për me ia ba rrafsh, si duke e përkrahë po ia kthej: po kështu duke hy pa maska po përhapet virusi! Jo - tha - virus s'ka hiç! Veç që e kanë pru ligjin kështu tash. Needless to say - Mbeta pa fjalë! Nuk dita çka me i thanë. PS. Shembull tipik i disonances kognitive.

  E mbaj në mend, disa djem organizojshin trajnime për sistemin operativ Linux. Sa i mirë është Linuxi, sa stabil, sa i sigurtë, sa... Kur e minimizojke PowerPointin, në laptop i dilke Windowsi i Bill Gecit! Po masi koka aq i mirë bre jaran, pse s'e ke instalue për veti? E po, po hë po s'ë... Kështu që, mos e zgatni ma shumë po', përvjelini mangën kadale, edhe ushtrone lirinë e shprehjes dhe zgjedhjes në cilin krah po e doni vaksinen, a n't'djathtin a t'majtin? PS. Nuk kam asgjë kundër Linuxit (të kuptohemi), përkundrazi më pëlqen. Morali i storjes është: sillu kah të sillesh, pa e instalu Windowsin edhe me e marre vaksinen e Bill Gejtsit nuk ki qare :)

E kam pas dëgju një ngjarje paksa komike që ka ndodhë para shumë viteve në Kosovë. Një punonjës i njërës prej organizatave ndërkombëtare po e zhvillon një dialog me një koleg të tijin: - Kom fillu me punu, përveç punëve tjera të rëndomta, tash po mirrem edhe me arkaiva (për arkiva). Tash ma shkruajnë edhe një letër rekomandimi që po punoj edhe në arkaiva. + Ruaju po ta shkruajnë najkah që ke punu në AlKaida - po ia kthen kolegu i tij.

Jo vetëm për shkak se u shfaq ariu në parkun e Gërmisë! Por, duke mësu për arinjtë mësojmë edhe për vetë-vetën, për njëri-tjetrin. Tani ndoshta është momenti i duhur me e shiku filmin dokumentar Stranger Among Bears , të cilin e ka pasë transmetu Animal Planet diku në vitin 2009. Në film, një amerikan me emrin Charlie, i cili pasi pensionohet shkon në Alaskë, e ndërton një shtëpizë dhe vendosë të jetojë me arinjë.  Charlie, para se të ishte i dashuruar mbas arinjve, ai kishte qenë gjuetar - vrasës i tyre. Por, një ditë prej ditësh, derisa ishte duke pushuar në shtëpizën e tij në Alaskë, një ari i erdhi tek shtëpiza që dukej sikur shprehte sjellje miqësore, aty ky u pushtua nga një ndjenjë dhembshurie ndaj tij. Prej asaj dite atij iu bë obsesion përkushtimi ndaj arinjve. Arinjtë siç dëgjojmë zakonisht, janë të rrezikshëm, mirëpo Charlie pohonte se nuk janë nëqoftëse e gjejmë mënyrën adekuate të sjelljes me ta. Ai iu afrohej me një qetësi dhe arrinte t'i bindëte arinjtë me anë të in...

Ditëve të fundit jemi dëshmitarë për një rritje të manifestimit të dhunës në shoqëri, rreth, familje. Nga rrahjet, gjuajtjet me armë, deri te më e rënda - vrasja. Organet e drejtësisë natyrisht që duhet të kryejnë punën e tyre dhe të merren me pasojat. Por, shteti dhe shoqëria duhet të ndërmarrë edhe masa parandaluese. Fillimisht të identifikojë shkaqet se prej nga po vjen kjo dhunë, përmes projekteve hulumtuese nga ekspertë që i studiojnë sjelljet njerëzore dhe sociale. Cilët janë shkaktarët që po i shtyjnë njerëzit drejt dhunës? Po dëgjojmë lloj-lloj mendimesh, dikush thotë tradita patriarkale, dikush kultura e muzika, dikush niveli i ultë i arsimit e emancipumit, dikush gjëndja socio-ekonomike, dikush gjenetika… Prandaj, do të ishte mirë që të bëhen hulumtime në këto sfera dhe të identifikohen shkaktarët. A thua e kemi në gjene atë që njihet në zhargon si "gjeni e luftëtarit" (ang. warrior gene)? I cili nëse aktivizohet manifestohet me sjellje të papërmbajtur agresive të i...

Teoritë konspirative në njëfarë aspekti janë cool. Ideja se, janë "do" që e kontrollojnë botën, të përcjellin me satelit, të bëjnë... Si një lloj arti, këto spekulime janë edhe interesant, sidomos ata që flasin për këso gjërash me njëfarë pasioni. David Icke për shembull tregon se si këta që e "kontrollojnë botën" në esencë nuk janë qënie njerëzore, natën kur nuk i sheh kurrëkush ata shëndrrohen në një lloj zvarraniku - në natyrën e tyre të vërtetë. Këto qënie prej Sumerëve (5-6 mijë vjetë) pandërprerë e kanë udhëheqë botën. - Si bëhet pra që bota nuk qënka në një gjendje më të mirë!? - pyeste gazetari i një mediumi britanez. Në rastin kur patën qeshë me të madhe audienca kur ky filloi të fliste për teoritë e tij konspirative. Dhe gazetari i tha: - Nuk po qeshin me atë që po tregon, por po qeshin me ty! (They're not laughing with you, they're laughing at you) Pastaj, Kabala - misticizmi çifut, masonët, vaksinat, qipat, 5G… Leo Zagami ka qenë një italian para...

Bota ka nevojë më shumë për racionalitet e më pak për racionalizim. Racionalizimi është kur lypë me gjetë arsyetime pasi veç e ke një opinion apo ke marrë një vendim. Racionaliteti është me e lypë logjikën dhe të dhënat më të sakta para se m'e marrë qëndrim - dhe të jeshë i hapur ndaj ndërrimit të mendjes. (Adam Grant)

Kemi ndëgju se - rastet e reja me COVID po rriten në mënyrë eksponenciale. Mendja jonë nuk është mësu me e konceptu lehtë rritjen eksponenciale.  Po e ilustroj me një shembull me €. Nëse dikush do të ju pyeste: - A po i do sot 1 milion € apo po i do 1 cent sot dhe me t'i dyfishu secilën ditë për 30 ditë me radhë? Sa mendoni që do të arrijë vlera pas 30 ditëve, a i afrohet 1 milionëshit apo e tejkalon atë? Llogarite qaty 0.01 * 2^29 = 5 368 709.12 Karakteristikë e rritjes eksponenciale është se rritet shumë në fund. Nëse e llogaritni nga shembulli më lartë, deri në ditën 15-të vlera nga dyfishimi arrin vetëm në 163.84€, ndërsa në fund e kalon 5 milionëshin.

Pas tërheqjes së trupave amerikane nga Afganistani, bota është në konfuzion sa i përket imazhit të talibanëve. Deri tash, ata janë asocuar me terrorizmin, ekstremizmin, dhunën, vrasjet, etj. Prandaj, nga ky imazh i tyre, shumë media sociale janë duke i sanksionuar lajmet rreth tyre. Si është e mundur? A thua talebanet ndoshta nuk paskan qenë aq të këqinj sa paskemi menduar? Mos paskan ndryshuar? Çka po ndodhë? Ambienti në të cilin ata janë përshtatur dhe jetojnë, është jashtëzakonisht sfidues. Male të larta, një terren që i ngjan ndonjë planeti tjetër. - Më dukej nga aeroplani, sikur po zbrisnim në Hënë - thoshte një person që ka punuar atje. Kur është terreni i vështirë, luftërat kurrë pa ndalë, natyrisht pastaj edhe vetë jeta është e tillë. Kushtet janë mizerje, pa rrugë, pa shëndetësi, pa energji elektrike, pa mjete të informacionit, pa asgjë - në një errësirë të plotë! Problemi i madh i tyre duhet të ketë qenë, përfshirja me grupet tjera të dhunëshme, agjendat e tyre terroriste dhe...

Nuk është vetëm një arsye sigurisht. Ka arsye të ndryshme pse secili prej neve individualisht, në sfera dhe nivele të ndryshme, mund të jemi të ndikueshëm nga teori konspirative apo lajme të pasakta. Një prej perspektiva, që mua më duket e arsyeshme, siç e spjegojnë studiuesit e sjelljeve njerëzore, ka të bëjë me mekanizmin e mendjes për mbijetesë. Si shpjegohet kjo? Kur je në pyll natën e diçka shushullitë pas shkurreve, ajo që së pari të shkon në mendje është - mos është arusha, ujku, apo ndonjë rrezik i caktuar. Kur shkon pas shkurreve e sheh që nuk ka asgjë, vetëm era i ka tundur gjethet. Në favor të mbijetesës është çdoherë që të mendohet rreziku. Sepse më hesap ke të mendosh se është arusha, e të jetë vetëm era. Sesa të mendosh se është era e të dalë pastaj arusha. Ky mekanizëm i të menduarit në këto rrethana është jashtëzakonisht i dobishëm. Megjithatë, në jetën e përditshme pastaj ky mekanizëm mund të aktivizohet më tepër se që duhet, për secilën rrethanë ku individi nuk ka mja...

Max Planck-ut i kish pasë thënë profesori i tij - s'ki cka shkon në Fizikë, çka ka pasë me u zbulu aty është zbulu. S'po me vyn me zbulue kurrgja - thotë Planck - veç me i mësu do gjana themelore. Planck shkoi e shpiku teorinë kuantike dhe fitoi Cmim Nobel. Shpesh hasim në kësi njerëz që kanë qejf me t'a ba bajat, thonë - po le, po çka po t'duhet me e ba një punë. Paramendo Planck me e pasë ndëgju profesorin!

Në '99 kam qenë në Korçe, nëpër lokale vazhdimisht jehonin këngët e Draganes e Ceces në atë kohë. Ata nuk e kuptonin serbishten, mirëpo i dinin përmendësh tekstet e Bregoviqit, Bjelo Dugmes, e këngët e këngëtarëve tjerë të Jugosllavë. Kjo nostalgji ju kishte ngelur nga periudha e komunizmit, kur tregonin se s'i i kanë dëgjuar fshehurazi radiot jugosllave. Njëfarë forme, këto këngë e tekste, edhe pse të pakuptueshme, kanë qenë një dritare e tyre me botën. Prandaj, mund të supozojmë se akoma e ndjejnë këtë nostalgji. Me pyesnin mua, meqë unë kosovar e kuptoja serbishten - çfarë kuptimi ka kjo? - edhe përpiqeshin të transkribonin tekstet e ndonjë kënge :) Për mua kjo ka qenë një befasi, nuk me kishte shkuar as në skaj të mendjes se ato këngë dëgjohen, e aq më pak pëlqehen në një zonë jugore të Shqipërisë.

Ky ka qenë një shkrim në njërin prej mureve të ndërtesave përballë Qendres Klinike Universitare të Kosovës (QKUK). Dhe njëmend, kush e ka pasë fatin e keq që të trajtohet aty, apo të trajtojë familjarë, mund të mendojë, a thua çka e dallon QKUK-në nga kampet e përqendrimit nazist në Auschwitz? Sa kam lexuar nga kronikat e Viktor Frenkl dhe Elie Wiesel - të mbijetuar të kampit - mjekë, e disa shërbime shëndetësore ka pasë edhe në Auschwitz. Ndoshta, mungesa e një krematoriumi për djegien e xhenazeve e dallon, ndoshta!  Le se s'po dhezë! - tregonin ata që e kanë dëgjuar stafin mjekësor gjatë një reanimacioni të pasuksesshëm, ku kishte humbur jetën një i ri. Ekzitoi! - Edhe e marrin trupin e pajetë të pacientit, e mbështjellin me batanije të cilën e ka marrë me vete i ndjeri, e hedhin në një dhomë të errët, në dysheme, sikur një mbeturinë. A gjete të njofshëm, a kryjte punë? - pyeste njëri dikë që ankohej se i kishin thënë se duhet të priste, ndërsa ai e dinte se sëmundja e tij nuk pr...

Me këtë titull ka qenë një film shumë i mirë para ndoshta 20 viteve. Filmi bazohet në biografine e gjeniut amerikan të matematikës John Nash – i cili njihet për Teorinë e Lojës (Game Theory). Rolin e tij në film e luan aktori i njohur Russell Crowe. Nash, përveçse gjeni, ka vuajtur nga probleme mendore, skizofreni dhe halucinacione. Ka komunikuar me njerëz të cilët nuk ekzistojnë në realitet, vetëm në mendjen e tij. Mirëpo, si duket halucinacionet kanë qenë aq reale, sa nuk ka mundur të e hetojë veten se është i sëmurë për një kohë të gjatë. Në film paraqitet, në mes tjerash, se si i shfaqej një person me një kapele dhe tesha të zeza, nga shërbimi sekret, i cili i jepte detyra kinse për deshifrim të kodeve të armikut. Ai pastaj vetmohej, shkruante letra dhe i dërgonte në një adresë në emër të një personi të caktuar. Mirëpo, meqë ishte në mision sekret, askush nuk e dinte për këtë – madje as gruaja e tij. Gjendja e tij sa vinte e rëndohej, halucinimet vinin duke iu përkeqësuar, derisa n...

Para disa ditësh, në një rrjet social që ka të bëjë me librat ( Goodreads ) e kishin bërë një pyetje: cili libër i zhanrit fantazi ka ndikuar në formimin tënd kur ke qenë fëmijë? U mendova për një kohë, duke i sjellë në mendje disa nga librat që i lexonim në atë kohë dhe nuk munda të vendos nëse ndonjëri prej tyre të ketë pasur ndonjë ndikim të madh në zhvillimin tim! Më vonë pata dëgjuar për një libër që e lexojnë fëmijët në vendet tjera, që do të dëshiroja t'a kisha lexuar kur kam qenë fëmijë. Flatland i autorit Edwin Abbott - nuk e di nëse është i përkthyer në shqip. Autori aty përshkruan në mënyre satirike një botë të rrafshët me krijesa dy dimensionale në të (trekëndësha, katrorë, drejtkëndësha…), që nuk arrijnë të perceptojnë dot dimensionin lartë-poshtë - vetëm djathtas-majtas e para-mbrapa.  Ky libër dhe të ngjashëm me të, nxitë imagjinatën, e stimulon reflektimin në lidhje me perspektivën e ekzistencës. Si perceptohet një sferë kur kalon nëpër botën e trekëndëshit? Fillim...

Natyrisht që të gjithë jemi të shqetësuar për dëmet dhe rrezikun që bartin me vete ato - urojmë që kjo situatë të kalojë sa me më pak pasoja! Një video që po qarkullon ku shihet se si uji hyn nëpër lokalet në fund të Rrugës B. Aty fare pranë, i fshehur shihet pakëz lumi i mbuluar i Prishtinës.  Nga kjo ngjarje mbase mund të kuptojmë edhe se, ne e kemi mbuluar lumin dhe mendojmë se e kemi harruar atë, mirëpo vijnë momente të tilla kur lumi e shfaqë vetëveten, e kërkon shtratin e tij. Ndoshta jemi ne që i kemi hyrë lumit në shtrat, e jo lumi nëpër shtratet tona!

Pardje e morra vaksinën kundër Covid-it. Vaksina e prodhuar nga Johnson & Johnson, e cila funksionon me atë që njihet në mikrobiologji si virus vektor, jo mRNA. Atë ditë edhe të nesërmen pata ngapak temperaturë, ethe dhe dhëmbje të nyjeve e muskujve. Pra, kaq i kishte efektet anësore vaksina. Sot, kam qenë shumë mirë pa asnjë problem. Sa i përket efektit të "magnetizimit" që është përmendur rëndom nëpër internet. Kur e hoqa atë sticker-in me ngjitës që t'a vendosin pas vaksinimit, është e vërtetë - ngjiteshin monedha dhe gjësende tjera, qoftë të metalta apo tjera, në vendin e vaksinës. Por, pas një dushi dhe pastrimi të dorës me sapun, u zhduk ai efekt "magnetik". Te unë, iluzionin e efektit magnetik e kishte pas krijuar ngjitësi. PS. Megjithatë, vaksina tek disa persona mund të shkaktojë efekte anësore me komplikime më të mëdha. Prandaj, secili person para se të marrë vaksinën, le të konsultohet mirë me mjekun për gjendjen e tij shëndetësore, p.sh. alergjit...

Me e vjerrë një patkua diku mbi derë të shpisë, përpara ka qenë e përhapur si bestytni, se gjoja sjellë fat. Nasradini: valla s'e di, ky kali jem katër copa i ka, por hanë shtage ditë-për-ditë. Kur ishin pasë shku te shpija e fizicientit të njohur Nils Bohr (fitues i çmimit Nobel) edhe po e shohin një patkua vjerrun mbi derën e shtëpisë së tij. - A edhe ti Nils po besojshe në kësi lloj bestytnish a? - Jo bre - tha Nilsi - por, thonë që sjellë fat edhe nëse nuk beson n'to. Sado kontraverse apo komike që tingëllon kjo përgjigje e tij, këtë mendësi e hasim shpesh tek njerëzit - bëjnë veprime përkundër faktit se nuk besojnë në to. Fjala bie, votojnë parti të caktuara politike në zgjedhje. Apo të ngjashme. Këtë shembull e pata dëgjuar që e përdorte si analogji edhe një prej filozofëve të njohur bashkohor. Kur fliste për komunizmin në Jugosllavinë e Titos. Thoshte se ata individë të cilët besonin fuqishëm në ideologjinë komuniste shiheshin me dyshim nga sistemi, sepse kërkohej një ll...

Fotografimi i kundërvajtjeve në trafik, i ngasjes së makinave sikur në skenat e filmit Fast and Furious, apo si në pistat e garave, apo më keq se kaq. Konsiderimi i këtyre fotove pastaj nga ana e policisë dhe shqiptimi i gjobave, të dyja këto janë tejet të mirëseardhura. Këta persona që po i bëjnë këto foto janë heronjë të qytetarisë aktive. Ky mentalitet i vozitjes së çmendur, ku rrezikohen, lëndohen dhe vriten njerëz, duhet të marrë fund njëherë e mirë. Ky ves, nuk është gjë tjetër veçse e pasqyron anën e errët të primitivizmit dhe kafshërisë njerëzore. Të gjitha shkeljet që bëhen në trafik le të publikohen, sepse ka ardhë koha që të marrin fund këto marrëzi. Qoftë përmes vetëdijesimit apo edhe përmes ligjit. - Çka thua nëse nesër dikush të fotografon ty duke i thy rregullat e trafikut? - më pyetën. - Nëse më fotografojnë duke bërë këso kundërvajtje sikur ato të publikuara, le të më dënojnë edhe mua. Çka është mjaft, është mjaft!

Ata që janë nga qyteti i Vushtrrisë, sigurisht mund t'a kenë dëgjuar këtë shprehje më parë. Unë e kam dëgjuar nga miqtë e Vushtrrisë. Në kohën e Jugosllavisë, tregojnë se po zhvilloheshin punimet për zgjerimin e rrugës në Vushtrri. Kur punimet mbërritën tek Kalaja e Vushtrrisë, udhëheqësi i projektit (sigurisht nga komuniteti serbisht-folës atëherë) e thërret kryetarin e komunës në telefon edhe i thotë (parafrazim): - Zotëri kryetar, projekti po ecën mirë por tani kemi mbërri me punime te Kalaja dhe për shkak të kësaj nuk po mundemi me e zgjëru rrugën. - Kryetari: Ruši kalaju! - rrezo Kalanë! Natyrisht, njerëzit përreth pastaj e bindin që të heqë dorë nga kjo marrëzi. Arsyeja pse e përmenda këtë tregim është për shkak të moralit që përçon. Kjo shprehje - ruši kalaju - ka ngelur në kujtesën e vushtrriasve si një anekdotë dhe vjen në mendje saherë që shohim njerëz në pozita - të dehur nga pushteti i tyre. Njerëz që kur veshen me pushtet, ka rrezik se rrënojnë e shkelin çdogjë që iu d...

Po e filloj përmes udhëtimit në botën e ngjyrave. Kur shohim një lule trandafili - sa e bukur, ngjyrë e kuqe. Në mendje e kemi kategorinë e ngjyrës së kuqe dhe aty e vendosim edhe trandafilin. Ngjashëm edhe me lulet apo objektet tjera, varësisht prej spektrit të dritës që ato reflektojnë në syrin tonë; në mendje i kemi disa kategori që i quajmë ngjyra dhe aty i vendosim objektet që i shihim, nëse i kategorizojmë sipas ngjyrave. E kuqe, e kalter, e gjelbër, e bardhë… Kur fëmijët e mi panë një lopë dhe dëgjuan se ka ngjyrë të kuqe - u habitën - jo bab, është ngjyrë portokalli! Në të kaluarën në trevat tona, me gjasë nuk kishte arritur akoma fruti i portokallit i cili me vete do të sillte edhe kategorinë e re, prandaj lopët kategorizoheshin si të kuqe.  Pra, në mes të kuqes dhe të verdhës paska edhe ngjyrë tjetër - portokalli. Në realitet, jo vetëm një, por ka numër të shumtë të ngjyrave në mes të cilave do ngjyra. Prej një ngjyre në tjetrën është një vazhdimësi ngjyrash që gradualish...

  ...Dhe vaksina erdhi Nëpër fytyrat tona rrëshqiti një gëzim Dhe ndër zemrat tona ngriti një fole E një jetë e bukur e një jetë e re Me dëshira të shumta, po buzëqesh në lulëzim. Migjeni po të ishte sot, sigurisht se këto vargje do t’ia kushtonte vaksinës, e jo pranverës. Sepse edhe ai vdiq i ri nga një sëmundje të cilën ne sot pothuajse e kemi harruar që ekziston - tuberkulozi. Sëmundje kjo vdekjeprurëse në atë kohë, ndërsa e shërueshme pak kohë më pas. Madje e parandalueshme përmes vaksinës. Vaksina e parë që e merr njeriu sot - pothuajse ditën kur lindë - është pikërisht për parandalimin e tuberkulozit. Megjithëse në Kosovë numri i rasteve me tuberkuloz është më i lartë në krahasim me vëndet evropiane - aq sa kam informacion. Por ,  ja që kjo kujtesë e vdekjes dhe vuajtjes njerëzore është zbehur e nuk na bën shumë përshtypje. Prandaj, mjaft njerëz tek ne nuk e ndajnë këtë gëzim për ardhjen e vaksinës. Madje, janë kundër vaksinës anti-COVID19 në veçanti, apo vaksinimit në p...