Kastriot Gashi

Konshenca zakonisht në gjuhën shqipe përkthehet si ndërgjegja apo vetëdija, është fjala për atë që na dallon neve si qënie njerëzore prej shumë gjallesave tjera. Ajo ndjenja e brendshme që na drejton drejt asaj që është e drejtë apo e gabueshme në relacionin e sjelljes. Ndërgjegjja apo vetëdija na bën me dijtë me e dallu vetën prej të tjerëve. Para pak kohe, me deklaratat e tij një ish punëtor i Google tronditi botën duke thënë se inteligjenca artificiale e ka mberri nivelin e ndërgjegjes. Futuristi dhe teoricienti i njohur i astrofizikës Michio Kaku në lidhje me inteligjencën artificiale thotë se aktualisht është në nivel sa të një brumbulli, pastaj me zhvillimin e saj pas një kohe mund të arrijë në nivel të një miu, pastaj të një qeni, e dikur kah fundi i shekullit nëse vazhdon ky trend i zhvillimit të saj mbërrin në nivel të majmunit. Në këtë moment inteligjenca artificiale mundet me qenë potencialisht e rrezikshme, dhe duhet të sigurohemi qe t'ia vendosim një ndërprerës që ta h...

Ky objekt qiellor kaq kolosal, me madhësi sa miliarda diej, me një dendësi aq të madhe, me një atraksion gravitacional aq të fuqishëm, që tërheq gjithçka kah vetja, madje as drita nuk mundet me i shpëtu. Nga teoria gjenerale e relativitetit të Einstein-it, më pastaj është konceptuar, vetëm matematikisht si koncept, vrima e zezë. Askush nuk e ka ditur nëse ekzistojnë me të vërtetë. Tek më vonë, në vitet '60 janë detektuar shenjat e para, e pastaj tek në vitin 2019 është nxjerrë si imazh një vrimë e zezë nga një galaktikë tjetër. Ndërsa kësaj radhe, kjo është vrima e zezë gjigante në qendër të galaktikës tonë - Rruga e qumështit. Morali i storjes - Matematika t'a mundëson me kuptu atë që nuk ta merr as mendja, me pa gjana që nuk mundesh me i pa.

Max Planck-ut i kish pasë thënë profesori i tij - s'ki cka shkon në Fizikë, çka ka pasë me u zbulu aty është zbulu. S'po me vyn me zbulue kurrgja - thotë Planck - veç me i mësu do gjana themelore. Planck shkoi e shpiku teorinë kuantike dhe fitoi Cmim Nobel. Shpesh hasim në kësi njerëz që kanë qejf me t'a ba bajat, thonë - po le, po çka po t'duhet me e ba një punë. Paramendo Planck me e pasë ndëgju profesorin!

Po e filloj përmes udhëtimit në botën e ngjyrave. Kur shohim një lule trandafili - sa e bukur, ngjyrë e kuqe. Në mendje e kemi kategorinë e ngjyrës së kuqe dhe aty e vendosim edhe trandafilin. Ngjashëm edhe me lulet apo objektet tjera, varësisht prej spektrit të dritës që ato reflektojnë në syrin tonë; në mendje i kemi disa kategori që i quajmë ngjyra dhe aty i vendosim objektet që i shihim, nëse i kategorizojmë sipas ngjyrave. E kuqe, e kalter, e gjelbër, e bardhë… Kur fëmijët e mi panë një lopë dhe dëgjuan se ka ngjyrë të kuqe - u habitën - jo bab, është ngjyrë portokalli! Në të kaluarën në trevat tona, me gjasë nuk kishte arritur akoma fruti i portokallit i cili me vete do të sillte edhe kategorinë e re, prandaj lopët kategorizoheshin si të kuqe.  Pra, në mes të kuqes dhe të verdhës paska edhe ngjyrë tjetër - portokalli. Në realitet, jo vetëm një, por ka numër të shumtë të ngjyrave në mes të cilave do ngjyra. Prej një ngjyre në tjetrën është një vazhdimësi ngjyrash që gradualish...

 Dallimi në spjegimin e gravitetit sipas Newton-it dhe Teorisë Gjenerale të Relativitetit (Einstein-it). Ajo që është interesante këtu - ekuacionet e Newton-it, që e konsideron gravitetin si forcë, funksionojnë për rrethana të tokës, mirëpo në rrethana kozmike ekuacionet e Newton-it fillojnë të dështojnë.  Nga kjo mund të nxjerrim mësim se shumë gjëra në jetë mund t'i marrim si të vërteta, e që në esencën e tyre ato munden me qenë vetëm iluzione!