Kastriot Gashi

Konshenca zakonisht në gjuhën shqipe përkthehet si ndërgjegja apo vetëdija, është fjala për atë që na dallon neve si qënie njerëzore prej shumë gjallesave tjera. Ajo ndjenja e brendshme që na drejton drejt asaj që është e drejtë apo e gabueshme në relacionin e sjelljes. Ndërgjegjja apo vetëdija na bën me dijtë me e dallu vetën prej të tjerëve. Para pak kohe, me deklaratat e tij një ish punëtor i Google tronditi botën duke thënë se inteligjenca artificiale e ka mberri nivelin e ndërgjegjes. Futuristi dhe teoricienti i njohur i astrofizikës Michio Kaku në lidhje me inteligjencën artificiale thotë se aktualisht është në nivel sa të një brumbulli, pastaj me zhvillimin e saj pas një kohe mund të arrijë në nivel të një miu, pastaj të një qeni, e dikur kah fundi i shekullit nëse vazhdon ky trend i zhvillimit të saj mbërrin në nivel të majmunit. Në këtë moment inteligjenca artificiale mundet me qenë potencialisht e rrezikshme, dhe duhet të sigurohemi qe t'ia vendosim një ndërprerës që ta h...

Gjenerali i njohur kinez i artit të luftës San Cu, ka thënë se suksesi apo dështimi në betejë është meritë kryekëput e udhëheqësit. Ndoshta e keni dëgjuar storien ku (sipas legjendës) San Cu shkon në pallatin e perandorit kinez dhe në mes tjerash i thotë se është i aftë që secilin individ me e shndërru në ushtar. Perandori si duke u tallur i thotë – a mundesh edhe këto shërbëtoret e pallatit me i ba ushtare? Sigurisht! – u përgjigj San Cu. Çka bani San Cu?! I ndau ato në dy grupe, prej secilit grup e zgjodhi nga një udhëheqëse. I shpjegoi instruksionet dhe detyrat që priten prej tyre, që kishin të bënin me demonstrim të aftësive të caktuara ushtarake që ato duhet ti përvetësonin, i përsëriti edhe njëherë, derisa u sigurua se ato i kuptuan mirë. Kur erdhi koha që ato të dëshmonin veten, San Cu kërkoi nga dy udhëheqëset e grupeve që të japin urdhërin për të filluar. Shërbëtoret e pallatit vetëm qesheshin në mes vete. E kishin marrë me lojë e shaka krejt këtë punë. Atëherë, San ...

Njeriu vepron në bazë të arsyes. Kur diçka e vlerëson si të dobishme dhe të arsyeshme, atë edhe e vepron. Përveç mbi bazën e arsyes, njeriu vepron edhe në bazë të ndjenjave. Kur diçka e ndjen, i pëlqen, pavarësisht në është e arsyeshme ose jo, njeriu e vepron atë që atij i pëlqen. Atëherë, a ekziston akoma diçka përtej kësaj dikotomie ndërmjet arsyes dhe ndjenjës, e që ndikon në sjelljen njerëzore? Po. Kur njeriu vepron mbi bazën e asaj që dikush tjetër i thotë. Nuk vepron mbi bazën e asaj që ai e vlerëson apo e ndjen, por e vepron atë që dikush tjetër e vlerëson apo e pëlqen për të. Kur njeriu vepron kësisoj, nuk e pranon autencitetin e vet në relacionin me sjelljen, por opinionin e dikujt tjetër për vetëveten, kjo ndryshe quhet edhe vetëvrasje filozofike (term i huazuar nga Albert Camus :)). Kësisoj, thonë se njëriu mundet me e humbë lidhjen me vetëveten dhe arrin deri aty ku mezi e ndjen apo nuk e ndjen fare gjallë vetëveten.

Me e vjerrë një patkua diku mbi derë të shpisë, përpara ka qenë e përhapur si bestytni, se gjoja sjellë fat. Nasradini: valla s'e di, ky kali jem katër copa i ka, por hanë shtage ditë-për-ditë. Kur ishin pasë shku te shpija e fizicientit të njohur Nils Bohr (fitues i çmimit Nobel) edhe po e shohin një patkua vjerrun mbi derën e shtëpisë së tij. - A edhe ti Nils po besojshe në kësi lloj bestytnish a? - Jo bre - tha Nilsi - por, thonë që sjellë fat edhe nëse nuk beson n'to. Sado kontraverse apo komike që tingëllon kjo përgjigje e tij, këtë mendësi e hasim shpesh tek njerëzit - bëjnë veprime përkundër faktit se nuk besojnë në to. Fjala bie, votojnë parti të caktuara politike në zgjedhje. Apo të ngjashme. Këtë shembull e pata dëgjuar që e përdorte si analogji edhe një prej filozofëve të njohur bashkohor. Kur fliste për komunizmin në Jugosllavinë e Titos. Thoshte se ata individë të cilët besonin fuqishëm në ideologjinë komuniste shiheshin me dyshim nga sistemi, sepse kërkohej një ll...

Alfred Nobel - kimisti me origjinë suedeze, shquhet për një prej aktiviteteve më të famshme filantropike, dhurimin e krejt pasurisë së tij në shërbim të shkencës, letërsisë, mjeksisë dhe paqës - themelimin e çmimit Nobel. Mirëpo, për çka shquhet tjetër Alfred Nobel? Është diçka që nuk është se i ka sjellë dobi të madhe njerëzimit, përkundrazi i ka sjellë goxha dëme. Zbulimi i eksplozivit - dinamitit. Çmimin Nobel e la amanet mbase për të balancuar shpirtin e tij, apo për të përmbushur liçensimin moral - siç i thonë në shkencën e psikologjisë. Liçensimi moral vëhet në spikame edhe në rastin e një rrëfimi nga fshati im i origjinës. Kishte qenë një person me reputacion në fshat. Lakmia për të zaptuar tokë e bën që të zhvendosë rrugën e fshatit për një distancë të konsiderueshme dhe pjesën e asaj toke ia bashkangjit tokës së tij. Mirëpo, pastaj hapë një bunar - pus, aty buzë rrugës që të shfrytëzohet nga kalimtarët, me arsyetimin se - bona pak keq këtu, e zhvendosa rrugen por tash po boj m...