Kastriot Gashi

Pavarësisht nëse e përkrah partinë fituese të zgjedhjeve lokale në Podujevë apo çfarë mendimi ke për kandidatin fitues, ky ndryshim besoj se është i mirëseardhur. Nëse jo për tjetër, kjo tregon një vetedije të ngritur qytetare.  Pushtetarët që qëndrojnë një kohë të gjatë në pushtet, përveç problemeve me korrupsionin e nepotizmin, fillojnë disi edhe harrojnë pse janë aty. Krijojnë njëfarë bindje të jashtëzakonshme për vetëveten se janë të paprekshëm. Fillojnë të mendojnë se qytetarët nuk munden pa ta dhe u kanë borxh për t'i mbajtë në pushtet. Por, ja që kësaj radhe, qytetari llapjan është aty për t'i bindur se nuk është ashtu. Ky është një mësim i madh për çdo person që synon pushtetin.

Edhe shqiptarët kishin arritur që të artikulonin idenë e tyre kombëtare para se të fillonte punimet Konferenca e paqës në Londër. Shpallja e pavarësisë si një akt i mençur i mendjeve të ndritura të asaj kohe, bëri që Shqipëria u njoh si shtet, megjithëse shumë pjesë të kombit mbetën jashtë kufijve të atij shteti, përfshirë Kosovën - por aq mund të bëhej në atë kohë kur gjasat ishin të mëdha që shtet shqiptar të mos ekzistonte fare. Megjithatë, ideja kombëtare kishte mbijetuar, përpjekjet nuk kishin shkuar huq, dhe na shërbeu që një shekull pas edhe ne në Kosovë të realizojmë përpjekjen tonë për liri. Ideja e kombit është që të bashkojë miliona njerëz nën një ombrellë të përbashkët të vëllazërisë, ku të gjithë pjestarët ndjehen të barabartë. Kombi nuk funksionon nëse rreshqet në konceptin Orwellian - të gjithë janë të barabartë por disa janë më të barabartë se të tjerët. E që këtë tendencë e hasim shpesh, ku grupe të caktuara brenda kombit ndjehen më të barabartë apo më hisedarë se të t...

Kanë kalu më shumë se tridhjetë vite që prej se u ballafaqova me ngjarjen më të rëndë që mund të më kishte ndodhur, më kishte vdekë baba. Nuk kishin kaluar dy ditë që i kisha mbushur gjashtë vite. Si është e mundur që të vdesë? Naiviteti i moshës më bënte që të mos e kuptoja, e pastaj edhe të mos e pranoja një fakt të tillë. Ndjehesha i humbur në hapësirë dhe në kohë. Kush më regjistron tash në shkollë? Për të cilën gjë baba më kishte premtuar, ma kishte blerë edhe Abetaren në librarinë që ishte në shesh, kur kishim dalë të shëtisim një ditë. Me kë dal në parkun e Gërmisë tash? Një ditë kishim dalë bashkë me babën në parkun e Gërmisë; për mua ishte hera e parë që e mbaja në mend një shëtitje të tillë të mrekullueshme. Kur u afruam te një burim i ujit, baba e vendosi dorën e tij të bardhë përskaj burimit dhe unë pastaj i afrova buzët e vogla dhe piva ujë nga dora e tij. Pastaj duke ecë përgjatë stazës në pyll, papritmas u ktheva mbrapa dhe nuk e pashë babën. Fillova ta thërrasë, por nuk...

Në vitin 1866, Hawai - njëri prej shteteve të bashkuara të Amerikës, kishte kaluar ligjin që e destinonte ishullin Molokai, përkatësisht një lokalitet në të, të quajtur Kalaupapa - si karantinë për të infektuarit me Lebroze. Në atë kohë lebroza ishte një sëmundje e pashërueshme dhe të gjithë të infektuarit nëpër Hawai, arrestoheshin dhe dërgoheshin në Kalaupapa, në mënyrë që të mos përhapet infeksioni. Nga viti 1866 deri ne vitin 1969 (për 103 vite) në Kalaupapa thuhet se janë dërguar mbi tetë mijë persona. Kishte persona të kategorive e moshave të ndryshme, që ndaheshin nga familja dhe dërgoheshin në ishull, duke mos u përshëndetur me familjarët e tyre, disa prej tyre duke e humbur kontaktin me ta përgjithmonë. Këta njerëz në këtë gjendje të mjerueshme, përveç përkrahjes materiale, ndjenin edhe nevojën e përkrahjes shpirtërore. Në përgjigje të kësaj kërkese, kisha katolike kishte bërë thirrje nga mesi i pjestarëve të tyre që nëse ka dikush që vullnetarisht dëshiron te shërbejë si misi...

Novelisti i njohur amerikan i zhanrit Sci-Fi, George R. R. Martin E pata ndëgju njëherë me një emision duke spjegu se si i krijon karakteret në romanet e tij. Tregoi me një rast se si i është dashtë me e kriju personazhin e Drakulës. Drakula siç e dini është një personazh i frikshëm i cili i vret viktimat e tij edhe ja u pi gjakun. Karakter i inspirum nga Vlade Drakula i Vllahisë - ish jeniçer, i cili e braktisë Perandorisë Osmane dhe pastaj kthehet kundër tyre duke bërë masakra të llahtarshme. Për të mos e zgjatë shumë - tha George, lexova rreth Draculas se si e kanë personifiku autorët e ndryshëm dhe tash duhej të krijoja une Drakulan tim në roman. Mirëpo, kur erdhi puna që Drakula kur shikohet në pasqyrë nuk e sheh vetëveten, kjo bjen në kundërshtim me të gjitha njohuritë që kemi në lidhje me optikën e driten, këtë nuk e shkruaj dot. Dmth edhe rrena e ka njëfarë marifeti! Tash, a kish kecy me parashutë a pa parashutë se nuk u morr vesh?

 Paskan dalë disa fëmijë edhe i paskan gjuajte me gurë autobusët e Prishtinës - për Halloween! Të gjithë duke u shprehë me fjalë fyese e përçmuese ndaj këtyre fëmijëve dhe ndaj prindërve të tyre. Sa të pa edukatë, sa të pa kulturë! Shyqyr që fëmijët janë të vegjël se do ti konsideronin si sulme të motivuara politikisht. Megjithatë, këto akte vandalizmi edhe mund të jenë shprehje e pakënaqësisë së tyre, per gjendjen në të cilën i kemi katandisur. Shoqëria, e sidomos Shpend Ahmeti, në vend se t'i gjykojë këta fëmijë e këta prindër, duhet të përpiqet të kuptojë se ndoshta ata në mënyrë implicite po dojnë të i dërgojnë mesazh, alarm. Sa kënde të lojnave e rekreacionit ja u ka ndërtu komuna këtyre fëmijëve? Sa palestra sportive i ka ndërtu komuna në këtë lokalitet? Asgjë! Përveç ndërtime të egra që t'a zënë frymën më keq se vetë tymi i çymyrit që del nga 'to.

Disa vende ku vetëdija është më e ngritur, ku vendimet që i marrin i shohin në bazë të asaj që është në dobi të shoqërisë, e jo duke pasuar verbërisht praktikat tjera, ka kohë që e kanë ndalë këtë dukuri të lojes me akrepat e orës.  Në Turqi për shembull, ka vite qe e kishin ndalë këtë fiskulturë. Gjatë dimrit kur në Stamboll bëhej ora 8 e mëngjesit, akoma nuk kishte lindur Dielli. Kështu, njeriu fillonte një ditë të plotë prej agimit deri në muzg, duke e shfrytëzuar çdo sekondë. Ndërsa te ne tash, njeriu e fillon ditën veç pasi të ketë kaluar një pjesë e mirë e saj, dhe dita përfundon para orës 5 mbasdite. Po flitet që ndoshta vitin e ardhëshëm të mirret vendim që të ndalet kjo praktikë, shpresoj që të vendoset për orën e djeshme me -1 ore, e jo e të sotmen.

 Dallimi në spjegimin e gravitetit sipas Newton-it dhe Teorisë Gjenerale të Relativitetit (Einstein-it). Ajo që është interesante këtu - ekuacionet e Newton-it, që e konsideron gravitetin si forcë, funksionojnë për rrethana të tokës, mirëpo në rrethana kozmike ekuacionet e Newton-it fillojnë të dështojnë.  Nga kjo mund të nxjerrim mësim se shumë gjëra në jetë mund t'i marrim si të vërteta, e që në esencën e tyre ato munden me qenë vetëm iluzione!

Këtij sistemi të arsimit, vetëm edhe COVID19 i është dashtë, për me e justifiku dështimin monumental. Viti 2020, e kjo shoqëri hala nuk ka qenë në gjendje me prodhu libra për nxënës. Nesje, libra ka prodhu sa ka mujtë, mirëpo aso libra që mund të shërbejnë për qëllime tjera përveç mësimit. Mbi gjysma e librave që i kanë prodhuar ministria apo kush është përgjegjës dhe sigurisht që janë paguar nga taksat tona, asnjëherë nuk përdoren.  Fëmijët më treguan se - na kanë thënë disa arsimtarë se mësimet nuk janë në libra, vetëm merrni shënime në klasë. Kjo ma kujtoi periudhën e viteve '90 kur kam qenë unë nxënës, kur ishim nën okupim, ku libri ishte vështirë të gjindej, shtypej e blihej. Dhe si duket për këto 20 vite nuk ka ndryshuar asgjë. Unë e kam pasë një profesor i cili ishte mësuar që lëndën ta zhvillonte vetëm duke diktuar. Kur e shihja librin, gati të gjitha ato që i diktonte pothuajse gjendeshin në libër. Edhe i pata thënë - profesor bre, këto që po na i dikton qenkan në libër, p...

 Nëse profesori/mësuesi juaj është duke u mbytur në ujë, me njohuritë që i keni marrë gjatë shkollimit, si do ta ndihmonit? Po e tregoj një ngjarje personale. Shkova me e regjistru kerrin para një kohe, aty po e takoj një arsimtare e cila ka dhënë mësim në shkollë në kohën kur kam qenë nxënës - mua nuk me ka dhënë mësim, por e njihja si mësuese. Meqë kishte kallaballëk, ajo përpiqej që disi të hynte pa rend. Ai punëtori që punonte aty nga sporteli i thoshte: eeeeee, ma qitshe nish! Kështu që, mundësisht mos qitni veç nisha, se devre dynjaja e nuk i dihet si i vjen soni i mbrame :)

Alfred Nobel - kimisti me origjinë suedeze, shquhet për një prej aktiviteteve më të famshme filantropike, dhurimin e krejt pasurisë së tij në shërbim të shkencës, letërsisë, mjeksisë dhe paqës - themelimin e çmimit Nobel. Mirëpo, për çka shquhet tjetër Alfred Nobel? Është diçka që nuk është se i ka sjellë dobi të madhe njerëzimit, përkundrazi i ka sjellë goxha dëme. Zbulimi i eksplozivit - dinamitit. Çmimin Nobel e la amanet mbase për të balancuar shpirtin e tij, apo për të përmbushur liçensimin moral - siç i thonë në shkencën e psikologjisë. Liçensimi moral vëhet në spikame edhe në rastin e një rrëfimi nga fshati im i origjinës. Kishte qenë një person me reputacion në fshat. Lakmia për të zaptuar tokë e bën që të zhvendosë rrugën e fshatit për një distancë të konsiderueshme dhe pjesën e asaj toke ia bashkangjit tokës së tij. Mirëpo, pastaj hapë një bunar - pus, aty buzë rrugës që të shfrytëzohet nga kalimtarët, me arsyetimin se - bona pak keq këtu, e zhvendosa rrugen por tash po boj m...

(Duke u bazuar në sentencën latine: historia magistra vitae est - historia është mësuese e jetës :) ) Poliomieliti është një infeksion viral i cili e sulmon sistemin nervor, duke shkaktuar kështu paralizë apo edhe vdekje tek personi i infektuar. Në vitet 40-50 kishte shpërthyer si epidemi në SHBA, Kanada, Mbretëri të Bashkuar, etj. Madje, edhe vetë presidenti i SHBA-ve të asaj kohe, Franklin Roosevelt ishte i prekur prej saj dhe nga pasojat e sëmundjes lëvizte me ndihmën e karriges me rrota. Duke e përjetuar vuajtjen në lëkurën e tij, njëkohësisht duke ndjerë edhe për vuajtjet e të tjerëve, Roosevelt kishte vendosur që të bënte çka të mundej, në kapacitetin e tij si president që t'a luftonte këtë sëmundje; duke vënë në dispozicion fonde për programin e zbulimit të vaksines. Në vitin 1955, një emigrant hebre nga Rusia, familja e të cilit kishin emigruar në SHBA, me emrin Jonas Salk e zbuloi vaksinen kundër kësaj sëmundje. Mirëpo, kjo histori, siç e ka anën e ndritshme, e ka edhe një...

 Sa isha fëmijë, në shkollë e mësonim një vjershë që thoshte se libri është shoku më i mirë. Natyrisht që për mua kjo ishte diçka absurde. Si ka mundësi njëriu i gjallë të jetë shok me një libër?! Mirëpo më vonë, e pata kuptuar se shoqëria me librin është më shumë shoqërm me autorin e librit. Kur ti e lexon një libër, njoftohesh me idetë që autori i ka jetuar dhe i ka pasqyruar përmes shkrimit. Në këtë formë ti njihesh dhe jeton me të pavarësisht distancës gjeografike apo kohore. Dmth. çka t'lexojsh ashtu bëhesh (sikur me kë t'rrish) :)

 Truni i njeriut, i mbyllur ne errësirën e kafkës, te vetmin kontakt me ambientin e jashtëm e ka përmes shqisave. Ato qe syni i sheh, e veshi i dëgjon, përmes këtyre te dhënave truni duhet te ndërtoje strukturën e realitetit te botes se jashtme. Pra, secili tru ne një mënyrë e halucinon apo imagjinon realitetin ne mënyrën e vete. Ka plote gjera qe i mendojmë si ngjashëm mirëpo, ka plote gjera për te cilat dallojmë ne mënyrën se si i mendojmë. Truni i njeriut është i ndërtum ne atë mënyrë qe kërkon ti japë kuptim secilës dukuri. P.sh. duke i vështru yjet ne qiell, njerëzit ju kane dhënë atribute te gjallesave sipas imagjinatës se tyre, duke i antropomorfizu, duke ndërtu mite e legjenda ne baze te tyre – e qe ka edhe sot njerëz qe e besojnë astrologjinë. Pastaj, shpesh shohim njerëz se si dëshmojnë se kinse shohin forma te fytyrave ne qiell nëpërmes reve, apo ne sipërfaqen e Henes e Marsit, etj.   Ku po du me dale?  Te virusi COVID19. Lloj-lloj imagjinate ne lidhje me ...

 Sot koka dita e solsticit veror, dita ma e gjate e vitit. Drite, jete, gjallni, ngrohtesi, shprese...  Mue m'pelqen kjo periudhe e vitit, deri kah fundi i korrikut kur verehet dukshem shkurtimi i dites, qe e implikon terrin, ftoftin, depresionin, me nder me thene - vdekjen... Nasradini thone qe gjate gjithe veres merzitej se mendonte cka bon qe po vjen dimni, ndersa gjate gjithe dimnit gezohej se e priste qe po vjen vera :)

Shtatë vese të këqija të cilat e dëmtojnë rëndë të folurit, që shumë prej nesh shpesh bijmë në to:   Përgojimi - të flasësh keq për dikë që nuk është prezent; Gjykimi - kur e mban nën presion personin me të cilin komunikon duke e gjyku për secilën fjalë; Negativiteti - theksimi i anëve të errëta në çdo storje, Ankesat - ankesa për politikë, për ekonomi... gjithçka; Fajësimi - fajtor ky, fajtor ai, fajtor krejt dynjaja përveç vetëvetes; Ekzagjerimi/dramatizimi - kur gjithçka e stër-zmadhon - fenomenal ajo, awsome kjo... Apo edhe për keq, kur dramatizon; Dogmatizmi - ngatërrimi i fakteve me opinione. Këto vese kur janë pjesë e komunikimit, e bëjnë shumë të vështirë atë. A ka zgjidhje për këto? Po - nëse e folura bazohet në këto katër baza: Sinqeriteti - fol thjeshtë dhe kjartë, sinqerisht; Autenticiteti - je thjeshtë vetëvetja; Integriteti - atë që e thua t'a kesh edhe vetë; Dashamirësia - t'u dëshirosh njerëzve të mirën.

Kohëve të fundit, çdo ditë e më shumë kanë fillu lëvizje të shumta për mbrojtjen e të drejtave të kafshëve. Kjo do të ishte shumë normale në situata më pak të mjerueshme si kjo e jona. Andaj, nuk ka se si mos t'më shkojë në mendje "Bukuria që vret" e Migjenit, që e ilustron në mënyrë brilante këtë situatë. Në vazhdim... E kur andej nga mesnata acarimi arrin kulmin e vet, atëherë ndër bagëti fillon një lëvizje. Po një lëvizje. Një nga një u aviten njerzvet e me syt’ e vet si me u lutë: “na lëshoni edhe neve vend të ngrohemi pak rreth zjarrit, se u ngrimë”. Dhe njerëzit kundrejt njerëzve s’kanë mshirë, por kundrej shtazëve — po. Prandaj çohen, ua lëshojnë bagëtis’ vendin rreth votrës, e ata vetë shkojnë n’errsin’ që përpin.